บทนำ

เนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก หรือที่รู้จักในชื่อ Myoma หรือ Fibroid เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยในผู้หญิง โดยเฉพาะในช่วงวัยเจริญพันธุ์ แม้ว่าเนื้องอกชนิดนี้มักจะเป็นเนื้องอกที่ไม่เป็นอันตราย แต่ก็อาจส่งผลต่อคุณภาพชีวิต เช่น การมีประจำเดือนผิดปกติ ปวดท้องน้อย หรือมีปัญหาในการตั้งครรภ์ เทคโนโลยี HIFU (High-Intensity Focused Ultrasound) จึงถูกพัฒนาขึ้นเพื่อตอบโจทย์ในการรักษาเนื้องอกชนิดนี้โดยไม่ต้องผ่าตัด ทำให้ผู้ป่วยไม่ต้องเผชิญกับความเจ็บปวดหรือความเสี่ยงจากการผ่าตัดแบบเดิม

บทความนี้จะพาคุณผู้อ่านไปทำความรู้จักกับเทคโนโลยี HIFU ตั้งแต่หลักการทำงาน ข้อดี กระบวนการรักษา ไปจนถึงประสบการณ์การใช้งานในระดับนานาชาติ รวมถึงศักยภาพในประเทศไทย

ความเข้าใจเกี่ยวกับเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก

เนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูกเป็นก้อนเนื้องอกที่เกิดจากการเจริญเติบโตผิดปกติของเซลล์กล้ามเนื้อมดลูก สามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่:

1. เนื้องอกในกล้ามเนื้อมดลูก (Intramural Fibroid): พบอยู่ภายในผนังกล้ามเนื้อมดลูก เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด
2. เนื้องอกในโพรงมดลูก (Submucosal Fibroid): เติบโตเข้าไปในโพรงมดลูก ซึ่งอาจทำให้มีอาการผิดปกติทางประจำเดือนอย่างชัดเจน
3. เนื้องอกที่อยู่นอกมดลูก (Subserosal Fibroid): เติบโตอยู่นอกมดลูกและอาจกดทับอวัยวะข้างเคียง เช่น ลำไส้หรือกระเพาะปัสสาวะ

ในกรณีที่เนื้องอกมีขนาดใหญ่หรือมีอาการชัดเจน ผู้ป่วยอาจจำเป็นต้องเข้ารับการรักษา ซึ่งในอดีตมักต้องพึ่งพาการผ่าตัด ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องหรือการผ่าตัดผ่านกล้อง

เทคโนโลยี HIFU คืออะไร?

HIFU (High-Intensity Focused Ultrasound) เป็นเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงที่มีความเข้มข้นมาก ส่งผ่านเนื้อเยื่อเข้าสู่บริเวณเป้าหมาย โดยไม่ทำลายเนื้อเยื่อรอบข้าง หลักการทำงานของ HIFU คล้ายกับการโฟกัสลำแสงผ่านแว่นขยายที่จุดใดจุดหนึ่ง ทำให้เกิดความร้อนสูงในบริเวณนั้น ส่งผลให้เซลล์ในบริเวณเป้าหมายถูกทำลาย

ในกรณีของเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก เครื่อง HIFU จะปล่อยคลื่นเสียงเข้าสู่ตัวเนื้องอกผ่านผิวหนัง โดยแพทย์สามารถควบคุมทิศทางและความลึกของคลื่นเสียงได้อย่างแม่นยำผ่านภาพจากเครื่อง MRI หรืออัลตราซาวด์ ทำให้มั่นใจได้ว่าพลังงานจะส่งไปยังบริเวณเป้าหมายอย่างปลอดภัย

ข้อดีของ HIFU ในการรักษาเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก

1.ไม่ต้องผ่าตัด (Non-Invasive)

• HIFU ไม่ต้องมีการเปิดหน้าท้องหรือการผ่าตัดผ่านกล้อง ผู้ป่วยจึงไม่ต้องเผชิญกับความเสี่ยงจากการผ่าตัด เช่น การติดเชื้อหรือการเกิดพังผืด

2.ไม่มีแผลเป็น

• การรักษาด้วย HIFU ไม่มีการสร้างแผลใด ๆ บนร่างกาย จึงไม่มีแผลเป็นที่อาจเกิดขึ้นหลังการรักษา

3.ลดความเสี่ยงในการเกิดพังผืด

• พังผืดที่เกิดขึ้นหลังการผ่าตัดมักเป็นสาเหตุของอาการปวดเรื้อรัง HIFU ช่วยลดความเสี่ยงนี้ได้อย่างมีนัยสำคัญ

4.ฟื้นตัวเร็ว

• ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้เกือบจะทันทีหลังการรักษา โดยไม่ต้องพักฟื้นนาน

5.รักษาความสมบูรณ์ของมดลูก

• เหมาะสำหรับผู้ที่ยังต้องการมีบุตร เนื่องจากมดลูกไม่ได้รับความเสียหายจากกระบวนการรักษา

กระบวนการรักษาด้วย HIFU

1.การเตรียมตัวก่อนการรักษา

• ผู้ป่วยจะต้องเข้ารับการตรวจสอบโดยแพทย์เพื่อประเมินความเหมาะสม เช่น การตรวจ MRI เพื่อวินิจฉัยตำแหน่งและลักษณะของเนื้องอก

2.กระบวนการรักษา

• ผู้ป่วยจะนอนอยู่บนเครื่อง HIFU ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับการทำ MRI หรืออัลตราซาวด์ แพทย์จะควบคุมคลื่นเสียงให้ส่งไปยังบริเวณที่มีเนื้องอก โดยใช้ภาพจากเครื่อง MRI เป็นตัวนำทาง

3.ระยะเวลาการรักษา

• การรักษาใช้เวลาประมาณ 1-3 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่งของเนื้องอก

4.การติดตามผลหลังการรักษา

• ผู้ป่วยมักไม่ต้องนอนพักในโรงพยาบาล แต่ควรกลับมาพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามผลการรักษา

ข้อจำกัดและข้อควรระวัง

แม้ว่า HIFU จะมีข้อดีหลายประการ แต่ก็มีข้อจำกัดบางประการที่ควรพิจารณา ได้แก่:

1.ใช้ได้กับเนื้องอกบางชนิดเท่านั้น

• HIFU เหมาะสำหรับเนื้องอกที่อยู่ในกล้ามเนื้อมดลูก (Intramural Fibroid) มากที่สุด ในขณะที่เนื้องอกที่อยู่ในโพรงมดลูกหรืออยู่นอกมดลูกอาจไม่ได้ผลดีเท่า

2.ไม่เหมาะสำหรับเนื้องอกที่มีขนาดใหญ่มาก

• หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่เกินไป อาจต้องใช้วิธีการรักษาอื่นร่วมด้วย

3.อาจมีอาการข้างเคียง

• อาการข้างเคียงที่พบได้ เช่น ปวดท้องเล็กน้อยหลังการรักษา หรืออาจเกิดการระคายเคืองบริเวณผิวหนัง

การใช้งาน HIFU ในระดับนานาชาติและประเทศไทย

เทคโนโลยี HIFU ได้รับการพัฒนาและใช้งานในหลายประเทศ เช่น จีน เบลเยียม และสิงคโปร์ ซึ่งมีการศึกษาความปลอดภัยและประสิทธิภาพของ HIFU ในกลุ่มผู้ป่วยจริง โดยเฉพาะในจีนที่มีการใช้งาน HIFU อย่างแพร่หลายและได้ผลดี

ในประเทศไทย การใช้ HIFU ยังอยู่ในระยะเริ่มต้น โดยมีเครื่อง HIFU เพียงไม่กี่เครื่องในโรงพยาบาลชั้นนำ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญในประเทศไทยกำลังศึกษาและเรียนรู้เพิ่มเติมจากผู้เชี่ยวชาญในต่างประเทศ เพื่อให้สามารถนำเทคโนโลยีนี้มาใช้อย่างมีประสิทธิภาพ

สรุป

HIFU ถือเป็นนวัตกรรมที่ปฏิวัติการรักษาเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก ช่วยลดความเสี่ยงและความเจ็บปวดจากการผ่าตัดแบบเดิม ในขณะเดียวกันก็รักษาความสมบูรณ์ของมดลูกไว้ได้ แม้ว่าจะมีข้อจำกัดในบางกรณี แต่ด้วยศักยภาพของเทคโน

****************************

ความเชี่ยวชาญอื่นๆของ นพ.โอฬาริก มุสิกวงศ์

ให้คำปรึกษา และรักษา

• ฉีดสีประเมินท่อนำไข่(HSG)
• ตรวจน้ำเชื้อ(Semen analysis)
• เจาะฮอร์โมนสตรี เช่น AMH, FSH, LH, E2, P4
• ประเมินเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก ด้วย MRI
• ปรับพฤติกรรม และให้ยาในคนไข้ PCOS ที่มีภาวะอ้วน
• แก้หมัน(เปิดหน้าท้อง,ผ่านกล้อง)
• ฉีดเชื้อ(IUI) 
• เด็กหลอดแก้ว(IVF, IVF-ICSI)(ให้คำปรึกษา)
• ผ่าตัดเนื้องอกในโพรงมดลูกผ่านกล้อง 
• ผ่าตัดเนืองอกกล้ามเนื้อมดลูกผ่ากล้อง
• ผ่าตัดเลาะพังผืดผ่านกล้อง
• ผ่าตัดถุงน้ำที่รังไข่ด้วย CO2 laser
• ให้คำปรึกษาการรักษาเนื้องอกมดลูกด้วย HIIFU, Microwave, RF