โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ หรือที่รู้จักกันในชื่อ "Endometriosis" เป็นภาวะที่เนื้อเยื่อคล้ายกับเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญอยู่นอกมดลูก ซึ่งสามารถส่งผลต่อการมีบุตรได้อย่างมาก โดยในบทความนี้จะอธิบายเหตุผลหลักที่ทำให้ผู้หญิงที่เป็นโรคนี้มีลูกยาก รวมถึงความสำคัญของการตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคนี้อย่างเหมาะสม

1. การเกิดพังผืดในอุ้งเชิงกราน

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่สามารถทำให้เกิดพังผืดในอุ้งเชิงกราน ซึ่งส่งผลต่อโครงสร้างทางกายวิภาคของระบบสืบพันธุ์ เช่น ท่อนำไข่บวมน้ำหรืออุดตัน พังผืดที่เกิดขึ้นอาจทำให้ไข่และอสุจิไม่สามารถเดินทางไปพบกันได้ ส่งผลให้การปฏิสนธิเป็นไปได้ยาก

2. สภาพแวดล้อมในอุ้งเชิงกรานที่ไม่เหมาะสม

ภาวะนี้ยังทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมในอุ้งเชิงกราน โดยมีการสร้างสารเคมีบางชนิด เช่น Tumor Necrosis Factor Alpha (TNF-α) และ Interleukins (IL-1, IL-6, IL-8) ที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพของไข่ อสุจิ และตัวอ่อน การอักเสบที่เกิดขึ้นจากสารเคมีเหล่านี้ทำให้สภาพแวดล้อมในอุ้งเชิงกรานไม่เหมาะสมต่อการตั้งครรภ์

3. การฝังตัวของตัวอ่อนลดลง

โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ยังทำให้การฝังตัวของตัวอ่อนลดลง เนื่องจากภาวะ Endometrial Receptivity ลดลง รวมถึงโปรตีนสำคัญอย่าง HOXA10 ที่เกี่ยวข้องกับการฝังตัวของตัวอ่อนก็ลดลงด้วย ทำให้กระบวนการนี้ไม่สมบูรณ์

4. คุณภาพและปริมาณของไข่ลดลง

ภาวะช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate Cyst) ซึ่งเป็นถุงน้ำในรังไข่ที่พบในผู้ป่วยเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ สามารถทำลายเนื้อเยื่อของรังไข่และลดคุณภาพของไข่ได้ ทฤษฎี "Burning Theory" ชี้ให้เห็นว่าช็อกโกแลตซีสต์ทำลายไข่อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ทั้งปริมาณและคุณภาพของไข่ลดลง

5. ผลกระทบต่อคุณภาพอสุจิ

การอักเสบที่เกิดขึ้นในอุ้งเชิงกรานยังส่งผลต่อคุณภาพของอสุจิ โดยอาจทำให้เกิดความเสียหายในดีเอ็นเอของอสุจิ ซึ่งส่งผลต่อความสามารถในการปฏิสนธิและการพัฒนาของตัวอ่อน

6. ความเจ็บปวดระหว่างเพศสัมพันธ์

ผู้ป่วยที่มีเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ชนิดฝังลึก (Deep Endometriosis) มักมีอาการเจ็บปวดระหว่างเพศสัมพันธ์ อาการนี้ทำให้ความถี่ของการมีเพศสัมพันธ์ลดลง และส่งผลต่อโอกาสในการตั้งครรภ์

ความสำคัญของการรักษา

เนื่องจากโรคนี้ส่งผลกระทบต่อการตั้งครรภ์อย่างชัดเจน ผู้ป่วยควรพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งอาจรวมถึงการใช้ยา การผ่าตัด หรือการช่วยการเจริญพันธุ์ เช่น การทำเด็กหลอดแก้ว (IVF) ทั้งนี้ การรักษาแต่ละแบบขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคและสภาพร่างกายของผู้ป่วย

สรุป

โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เป็นปัญหาสำคัญที่ทำให้ผู้หญิงมีลูกยาก ด้วยสาเหตุที่ซับซ้อนทั้งทางกายวิภาค สรีรวิทยา และสภาพแวดล้อมในร่างกาย การสร้างความตระหนักรู้ถึงภาวะนี้จึงเป็นเรื่องสำคัญ เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงการรักษาได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที หากคุณหรือคนใกล้ตัวสงสัยว่ามีภาวะนี้ ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันทีเพื่อโอกาสในการมีบุตรที่ดียิ่งขึ้น

****************************

ความเชี่ยวชาญอื่นๆของ นพ.โอฬาริก มุสิกวงศ์

ให้คำปรึกษา และรักษา

• ฉีดสีประเมินท่อนำไข่(HSG)
• ตรวจน้ำเชื้อ(Semen analysis)
• เจาะฮอร์โมนสตรี เช่น AMH, FSH, LH, E2, P4
• ประเมินเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก ด้วย MRI
• ปรับพฤติกรรม และให้ยาในคนไข้ PCOS ที่มีภาวะอ้วน
• แก้หมัน(เปิดหน้าท้อง,ผ่านกล้อง)
• ฉีดเชื้อ(IUI) 
• เด็กหลอดแก้ว(IVF, IVF-ICSI)(ให้คำปรึกษา)
• ผ่าตัดเนื้องอกในโพรงมดลูกผ่านกล้อง 
• ผ่าตัดเนืองอกกล้ามเนื้อมดลูกผ่ากล้อง
• ผ่าตัดเลาะพังผืดผ่านกล้อง
• ผ่าตัดถุงน้ำที่รังไข่ด้วย CO2 laser
• ให้คำปรึกษาการรักษาเนื้องอกมดลูกด้วย HIIFU, Microwave, RF