แม่เริ่มเป็นวัยทอง ทำอย่างไรดี?

การเข้าสู่วัยทองเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านตามธรรมชาติในชีวิตที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ทั้งในผู้หญิงและผู้ชาย ซึ่งส่งผลทั้งด้านร่างกายและจิตใจ การเตรียมตัวและเข้าใจสิ่งที่เกิดขึ้นจึงเป็นเรื่องสำคัญสำหรับทั้งตัวผู้ประสบอาการและคนในครอบครัว มาดูกันว่าเราควรทำอย่างไรเมื่อต้องเผชิญกับเรื่องนี้

วัยทองคืออะไร?

วัยทองในภาษาอังกฤษเรียกว่า Menopause สำหรับผู้หญิง หมายถึงภาวะที่ร่างกายหยุดการผลิตฮอร์โมนเพศหลักอย่างเอสโตรเจน โดยจะเริ่มต้นเมื่อไม่มีประจำเดือนเป็นเวลา 1 ปีเต็ม ซึ่งมักเกิดขึ้นช่วงอายุประมาณ 49-50 ปี

สำหรับผู้ชาย เรียกว่า Andropause หรือวัยทองของผู้ชาย ฮอร์โมนหลักที่ลดลงคือแอนโดรเจน โดยอาการมักเริ่มแสดงในช่วงอายุ 60-65 ปี

อาการวัยทองในผู้หญิง

• อาการทางร่างกาย:

1. ร้อนวูบวาบ (Hot Flashes): รู้สึกอุ่นหรือร้อนขึ้นมากกะทันหัน โดยเฉพาะบริเวณใบหน้าและลำตัว
2. เหงื่อออกมาก: เกิดได้ทั้งกลางวันและกลางคืน บางคนถึงกับนอนไม่หลับ
3. ช่องคลอดแห้ง: ทำให้เกิดความรู้สึกไม่สบายและมีอาการคัน
4. ผิวแห้งและริ้วรอยเพิ่มขึ้น: ฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลงส่งผลให้คอลลาเจนในผิวลดลง
5. ปวดตามข้อ: เกิดจากการที่ฮอร์โมนลดลงทำให้กระดูกและข้ออ่อนแอ

• อาการทางจิตใจ:

1. อารมณ์แปรปรวน: หงุดหงิดง่าย ซึมเศร้า หรือวิตกกังวล
2. สมาธิลดลง: มีอาการหลงลืมหรือสมองล้า
3. ความสุขลดลง: เคยมีความสุขกับสิ่งใด อาจรู้สึกไม่พึงพอใจเช่นเดิม

อาการวัยทองในผู้ชาย

• อาการทางร่างกาย:

1. อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
2. น้ำหนักเพิ่ม หรือมีไขมันสะสมบริเวณหน้าท้องมากขึ้น
3. ลดลงของแรงขับทางเพศ

• อาการทางจิตใจ:

1. ซึมเศร้าหรือวิตกกังวล
2. ความนับถือตนเองลดลง
3. มีความรู้สึกไร้คุณค่า

การรับมือเมื่อต้องอยู่กับผู้ที่เข้าสู่วัยทอง

1. สร้างความเข้าใจร่วมกัน:
2. อาการวัยทองไม่ได้เกิดจากนิสัยส่วนตัว แต่เป็นผลของการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมน การแสดงออกของผู้สูงวัยอาจเป็นเพียงอาการหนึ่งในช่วงเวลานี้
3. สื่อสารด้วยความใจเย็น:
4. หลีกเลี่ยงการโต้เถียงหรือแสดงความไม่พอใจในทันที ควรพูดคุยอย่างเปิดใจและให้พื้นที่ในการแสดงออกของเขา
5. สนับสนุนให้พบแพทย์:
6. หากอาการส่งผลต่อคุณภาพชีวิต เช่น มีอารมณ์แปรปรวนหนักหรือเจ็บป่วยบ่อย ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางด้านสูติ-นารีเวช หรืออายุรกรรม เพื่อรับคำแนะนำหรือการรักษาด้วยฮอร์โมนทดแทน
7. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม:

• ชวนทำกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลาย เช่น เดินเล่น ออกกำลังกาย หรือทำสมาธิ
• สนับสนุนให้ทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น อาหารที่มีแคลเซียมสูง ลดของหวานและไขมัน

การดูแลตัวเองเมื่อเข้าสู่วัยทอง

สำหรับคุณแม่ที่เริ่มมีอาการ คำแนะนำต่อไปนี้จะช่วยให้ผ่านช่วงวัยทองไปได้อย่างราบรื่น

1.ดูแลสุขภาพกาย:

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เช่น เดินเร็ว โยคะ หรือว่ายน้ำ
• เลือกทานอาหารที่สมดุล มีโปรตีน ผัก และผลไม้
• ดื่มน้ำให้เพียงพอและนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ

2.ดูแลสุขภาพใจ:

• ทำกิจกรรมที่ชอบ เช่น งานอดิเรก หรือพบปะเพื่อนฝูง
• หากรู้สึกเครียด อาจลองฝึกสมาธิหรือโยคะ
• ปรึกษาจิตแพทย์หรือนักบำบัดหากมีอาการซึมเศร้ารุนแรง

บทบาทของลูกในการดูแลพ่อแม่วัยทอง

• เข้าใจและอดทน: การที่พ่อแม่แสดงอาการแปลกไปไม่ได้หมายความว่าท่านเปลี่ยนไป ท่านยังคงรักและห่วงใยเราเสมอ
• เป็นผู้ฟังที่ดี: ฟังอย่างตั้งใจและไม่ตัดสิน
• ให้ความช่วยเหลือด้านสุขภาพ: พาท่านไปพบแพทย์เมื่อจำเป็น หรือช่วยจัดหาสิ่งที่ช่วยให้ชีวิตท่านสะดวกขึ้น

การเข้าสู่วัยทองไม่ใช่จุดสิ้นสุดของความสุขในชีวิต หากเราปรับตัวและเรียนรู้ที่จะเข้าใจกัน ช่วงเวลานี้อาจเป็นโอกาสในการเสริมสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นขึ้นอีกครั้ง

อ่านแนวทางการรักษาคุณแม่วัยทองได้ที่นี่ คลิก

ความเชี่ยวชาญอื่นๆของ นพ.โอฬาริก มุสิกวงศ์

ให้คำปรึกษา และรักษา

• ฉีดสีประเมินท่อนำไข่(HSG)
• ตรวจน้ำเชื้อ(Semen analysis)
• เจาะฮอร์โมนสตรี เช่น AMH, FSH, LH, E2, P4
• ประเมินเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก ด้วย MRI
• ปรับพฤติกรรม และให้ยาในคนไข้ PCOS ที่มีภาวะอ้วน
• แก้หมัน(เปิดหน้าท้อง,ผ่านกล้อง)
• ฉีดเชื้อ(IUI) 
• เด็กหลอดแก้ว(IVF, IVF-ICSI)(ให้คำปรึกษา)
• ผ่าตัดเนื้องอกในโพรงมดลูกผ่านกล้อง 
• ผ่าตัดเนืองอกกล้ามเนื้อมดลูกผ่ากล้อง
• ผ่าตัดเลาะพังผืดผ่านกล้อง
• ผ่าตัดถุงน้ำที่รังไข่ด้วย CO2 laser
• ให้คำปรึกษาการรักษาเนื้องอกมดลูกด้วย HIIFU, Microwave, RF