กลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) เป็นภาวะสุขภาพที่ซับซ้อนและมีผลกระทบหลายมิติในชีวิตของผู้หญิง

ตั้งแต่ความผิดปกติของฮอร์โมน ไปจนถึงปัญหาทางเมตาบอลิกและสุขภาพจิต

โรคนี้ไม่ได้มีอาการหรือผลกระทบเพียงด้านเดียว แต่ส่งผลให้ผู้ป่วยต้องพบแพทย์หลายสาขาเพื่อจัดการกับปัญหาในแต่ละด้านที่เกี่ยวข้อง

ในบทความนี้ เราจะเจาะลึกถึงสาเหตุที่ทำให้ผู้ที่เป็น PCOS จำเป็นต้องพบแพทย์หลายแผนก

พร้อมอธิบายลักษณะของภาวะนี้ในแง่มุมต่างๆ และแนวทางในการจัดการที่เหมาะสม

PCOS คืออะไร

PCOS หรือ Polycystic Ovary Syndrome เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อฮอร์โมนในร่างกายผู้หญิงไม่สมดุล ส่งผลต่อการทำงานของรังไข่ ทำให้เกิดลักษณะดังต่อไปนี้:

1. การตกไข่ไม่ปกติ
2. ระดับฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) สูงผิดปกติ
3. มีถุงน้ำเล็กๆ หลายใบในรังไข่

อาการของ PCOS มีความหลากหลาย เช่น

• ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือขาดประจำเดือน
• สิวขึ้นจากฮอร์โมน
• น้ำหนักเพิ่มหรือลดน้ำหนักได้ยาก
• มีขนขึ้นในตำแหน่งที่ไม่พึงประสงค์ (เช่น ใบหน้า หรือหน้าอก)

ทำไมผู้ป่วย PCOS ต้องพบแพทย์หลายแผนก

1. แพทย์ผิวหนัง

หนึ่งในอาการที่พบได้บ่อยใน PCOS คือปัญหาผิวหนัง เช่น

• สิวฮอร์โมน โดยเฉพาะบริเวณคางและรอบปาก
• ผิวมัน
• ภาวะผิวหนังดำคล้ำบริเวณคอ ข้อพับ หรือรักแร้ ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับภาวะดื้อต่ออินซูลิน

ผู้ป่วย PCOS ที่มีปัญหาสิวหรือผิวหนัง อาจต้องพบแพทย์ผิวหนังเพื่อรักษาอาการผิวโดยเฉพาะ อย่างไรก็ตาม การรักษาผิวเพียงอย่างเดียวอาจไม่ได้ผลหากไม่ได้จัดการกับต้นเหตุของปัญหา

2. แพทย์ต่อมไร้ท่อ

PCOS มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับภาวะดื้อต่ออินซูลิน ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ลดน้ำหนักได้ยาก และอาจนำไปสู่โรคเบาหวานชนิดที่ 2

แพทย์ต่อมไร้ท่อจะช่วยวางแผนการรักษา เช่น

• การใช้ยาควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
• การวางแผนโภชนาการและการออกกำลังกายที่เหมาะสม

3. แพทย์นรีเวช

ประจำเดือนที่ผิดปกติหรือขาดประจำเดือนเป็นอาการหลักของ PCOS ผู้ป่วยหลายคนอาจพบปัญหามีบุตรยาก ซึ่งจำเป็นต้องพบแพทย์นรีเวชเพื่อประเมินและรักษา

แพทย์นรีเวชอาจให้การรักษาด้วย:

• ยาคุมกำเนิดเพื่อควบคุมรอบเดือน
• การกระตุ้นการตกไข่สำหรับผู้ที่ต้องการตั้งครรภ์
• การติดตามและประเมินภาวะแทรกซ้อน เช่น มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก

4. แพทย์โภชนาการและนักกายภาพบำบัด

การควบคุมน้ำหนักเป็นหัวใจสำคัญในการจัดการ PCOS การลดน้ำหนักเพียง 5-10% สามารถช่วยปรับปรุงรอบเดือนและลดระดับแอนโดรเจนในร่างกายได้

นักโภชนาการจะช่วยวางแผนการกินอาหาร เช่น

• ลดการบริโภคคาร์โบไฮเดรตและน้ำตาล
• เพิ่มอาหารที่มีเส้นใยสูง

นักกายภาพบำบัดจะให้คำแนะนำเกี่ยวกับการออกกำลังกายที่เหมาะสม เช่น

• การออกกำลังกายแบบแอโรบิก
• การฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นหากไม่ได้รับการรักษา

1.ภาวะมีบุตรยาก

PCOS เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ผู้หญิงมีบุตรยาก หากไม่รักษาอย่างเหมาะสม อาจต้องพึ่งการรักษาภาวะมีบุตรยากขั้นสูง

2.มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก

การขาดประจำเดือนเป็นเวลานานอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก

3.โรคเมตาบอลิก

ผู้ป่วย PCOS มีความเสี่ยงสูงที่จะพัฒนาเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ความดันโลหิตสูง และโรคหัวใจ

สรุป

PCOS ไม่ใช่แค่ปัญหาเกี่ยวกับรังไข่ แต่เป็นภาวะที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพในทุกมิติ การรักษาที่มีประสิทธิภาพจำเป็นต้องมีทีมแพทย์หลายแผนกที่ทำงานร่วมกัน เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลในทุกด้าน ตั้งแต่การควบคุมน้ำหนัก การปรับสมดุลฮอร์โมน ไปจนถึงการดูแลผิวพรรณและป้องกันภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว

การตระหนักถึงความสำคัญของการรักษา PCOS อย่างครอบคลุมและต่อเนื่อง จะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

****************************

ความเชี่ยวชาญอื่นๆของ นพ.โอฬาริก มุสิกวงศ์

ให้คำปรึกษา และรักษา

• ฉีดสีประเมินท่อนำไข่(HSG)
• ตรวจน้ำเชื้อ(Semen analysis)
• เจาะฮอร์โมนสตรี เช่น AMH, FSH, LH, E2, P4
• ประเมินเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก ด้วย MRI
• ปรับพฤติกรรม และให้ยาในคนไข้ PCOS ที่มีภาวะอ้วน
• แก้หมัน(เปิดหน้าท้อง,ผ่านกล้อง)
• ฉีดเชื้อ(IUI) 
• เด็กหลอดแก้ว(IVF, IVF-ICSI)(ให้คำปรึกษา)
• ผ่าตัดเนื้องอกในโพรงมดลูกผ่านกล้อง 
• ผ่าตัดเนืองอกกล้ามเนื้อมดลูกผ่ากล้อง
• ผ่าตัดเลาะพังผืดผ่านกล้อง
• ผ่าตัดถุงน้ำที่รังไข่ด้วย CO2 laser
• ให้คำปรึกษาการรักษาเนื้องอกมดลูกด้วย HIIFU, Microwave, RF